Najważniejszym dokumentem prawa międzynarodowego dotyczącym do obrony cywilnej jest I protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie ofiar wojny. Protokół ten został sporządzony w Genewie 8 czerwca 1977 r., Polska przyjęła go 19 września1991 r.
Zgodnie z treścią tego dokumentu określenie „obrona cywilna” oznacza „wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, a także zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania”
Protokół zawiera też katalog podstawowych zadań obrony cywilnej. Są to:
- służba ostrzegawcza,
- ewakuacja,
- przygotowanie i organizowanie schronów,
- obsługa środków zaciemnienia,
- ratownictwo,
- udzielanie pomocy medycznej wraz z pierwszą pomocą oraz opieką religijną,
- walka z pożarami,
- wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych,
- odkażanie i inne podobne działania ochronne,
- dostarczanie doraźnego zaopatrzenia,
- doraźna pomoc w celu przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami,
- doraźne przywrócenie działanie niezbędnych służb użyteczności publicznej,
- doraźne grzebanie zmarłych,
- pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych do przetrwania,
- dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne do wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.
Międzynarodowym znakiem graficznym obrony cywilnej jest niebieski trójkąt na pomarańczowym tle, nie dotykający wierzchołkami skraju tła – rys nr 1. W Polsce nie stosuje się obramówki.
Na mocy prawa międzynarodowego mienie oznaczone tym znakiem (w Polsce są to np. pojazdy Państwowej Straży Pożarnej) nie może zostać skonfiskowane przez obce wojska, a ludzie w nim przebywający lub obsługujący je podlegają całkowitej ochronie.
Prawo międzynarodowe nie reguluje kształtu tła znaku obrony cywilnej, w związku z czym można spotkać także niebieski trójką t na pomarańczowym prostokątnym tle.
Rys. nr 1
Używane pojęcia i określenia związane z obroną cywilną:
- ochrona ludności to termin, który oznacza zarówno działania administracji publicznej jak i czynności indywidualne zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa życia i zdrowia osób oraz ich mienia.
- celami ochrony ludności są również: utrzymanie sprzyjających warunków środowiskowych, pomoc socjalna i psychologiczna poszkodowanym, ich ochrona prawna oraz edukacja w kwestiach zachowania się podczas katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych oraz bezpośrednio po nich.
- Głównymi przyczynami powstania obrony cywilnej na świecie były ataki przy użyciu broni chemicznej oraz zmasowane bombardowania większych miast podczas I wojny światowej, które uświadomiły społeczeństwu, że skutki działań wojennych są odczuwane nie tylko przez regularne armie, a także przez ludność cywilną.
- Zadania obrony cywilnej można ogólni podzielić na zadania realizowane w czasie pokoju oraz w czasie wojny.
- Obowiązki obywateli w zakresie obrony cywilnej polegają na odbywaniu służby w obronie cywilnej oraz uczestniczeniu w zajęciach edukacji dla bezpieczeństwa i szkoleniach w zakresie powszechnej samoobrony ludności, a także wykonywaniu innych zadań przewidzianych w ustawie.
- Obecnie funkcjonowanie obrony cywilnej w Polsce reguluje ustawa o powszechnym obowiązku obrony.
Opracowano na podstawie „Świat pod lupą” – Epodręczniki.pl