Ewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności i transporcie mienia z rejonów, w których występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych.
Wymaga ona odpowiedzialnego postępowania nie tylko od jej organizatorów, ale również od ludności ewakuowanej.
Rodzaje ewakuacji
W przypadku wystąpienia (lub dużego prawdopodobieństwa wystąpienia) bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia ludności znajdującej się w strefie zagrożenia, odpowiednie władze mogą podjąć decyzję o przeprowadzeniu ewakuacji. Mogą to być zarówno działania prowadzone na relatywnie niewielką skalę (np. wyprowadzenie ludzi z pojedynczego budynku), jak również bardzo duże i złożone przedsięwzięcia logistyczne (np. podczas powodzi lub działań wojennych).
Ogólnie wyróżnia się 2 rodzaje ewakuacji: planową oraz doraźną. Pierwsza z nich polega na przemieszczeniu ludności z miejsc zagrożonych (np. terenów przewidywanych działań zbrojnych, obiektów użyteczności publicznej lub zakładów pracy) zgodnie z wcześniej przygotowanym planem. Taką ewakuację przygotowuje się w czasie pokoju, a realizuje w czasie wojny lub w momencie wystąpienia sytuacji kryzysowej. Ewakuacja doraźna stanowi zaś natychmiastowe przemieszczenie ludności z miejsc, w których wystąpiło bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia, do miejsc bezpiecznych.
Biorąc pod uwagę rodzaj i skalę zagrożenia wyróżnia się ewakuację I, II oraz III stopnia.
Ewakuacja I stopnia polega na niezwłocznym przemieszczeniu ludności, zwierząt i mienia z miejsc, w których wystąpiło nagłe, nieprzewidziane bezpośrednie zagrożenie, poza strefę zagrożenia. Realizuje i organizuje się ją natychmiast po wystąpieniu zdarzenia, na polecenie wójta/burmistrza/prezydenta miasta, starosty lub wojewody. Ewakuację I stopnia może także zarządzić osoba kierująca akcją ratunkową na danym terenie. Warto podkreślić, że można ją przeprowadzać posiłkując się dokumentacją przygotowaną dla ewakuacji II stopnia.
Ewakuacja II stopnia polega na wcześniej przygotowanym, planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt i mienia z rejonów przyległych do zakładów lub obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności, zwierząt lub mienia w przypadku ich uszkodzenia lub awarii. Realizuje się ją w sytuacji pojawienia się symptomów takiego zagrożenia, natomiast organizuje na polecenie wójta/burmistrza/prezydenta miasta, starosty lub wojewody.
Do zakwaterowania w pierwszej kolejności służyć mogą czasowo obiekty szkolne, o ile gwarantują możliwość przygotowywania posiłków i zaplecze sanitarne, w drugiej kolejności ośrodki wypoczynkowe, a następnie hotele, motele hostele i mieszkania rezerwowe – zastępcze, których właścicielem jest samorząd.
Ewakuacja III stopnia polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt i mienia podczas stanu podwyższonej gotowości obronnej państwa. Przeprowadza się ją w czasie zagrożenia bezpieczeństwa kraju i wojny. Przygotowanie ewakuacji związanej z czasem wojny obejmuje następujące jej warianty:
organizację ewakuacji z przewidywanych rejonów (miejsc) działań operacyjnych sił zbrojnych,
organizację ewakuacji ludności, która wyrazi chęć opuszczenia obszarów potencjalnie zagrożonych prowadzeniem działań militarnych.
Często przy planowaniu ewakuacji III stopnie pomija się zadanie przyjęcia osób i mienia przez jednostki samorządu terytorialnego, które nie będą objęte planem ewakuacji ponieważ nie są potencjalnie zagrożone prowadzeniem działań militarnych.
Decyzję o przeprowadzeniu ewakuacji III stopnia podejmują terenowe organy obrony cywilnej lub organy wojskowe (w strefie bezpośrednich działań wojennych), we współdziałaniu z właściwymi organami obrony cywilnej.
Warto podkreślić, że w ramach ewakuacji I, II oraz III stopnia przewiduje się zarówno ewakuację zorganizowaną (prowadzoną przez wyspecjalizowane służby przy użyciu dostępnych im środków oraz zgodnie z przewidzianymi w tym celu procedurami, którą prezentuje ilustracja 1), jak i samoewakuację przeprowadzaną przede wszystkim z wykorzystaniem własnych możliwości (np. transportowych, czy też kwaterunkowych).
