Najważniejszym dokumentem prawa międzynarodowego dotyczącym do obrony cywilnej jest I protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie ofiar wojny. Protokół ten został sporządzony w Genewie 8 czerwca 1977 r., Polska przyjęła go 19 września1991 r.
Zgodnie z treścią tego dokumentu określenie „obrona cywilna” oznacza „wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, a także zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania”
Protokół zawiera też katalog podstawowych zadań obrony cywilnej. Są to:
służba ostrzegawcza,
ewakuacja,
przygotowanie i organizowanie schronów,
obsługa środków zaciemnienia,
ratownictwo,
udzielanie pomocy medycznej wraz z pierwszą pomocą oraz opieką religijną,
walka z pożarami,
wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych,
odkażanie i inne podobne działania ochronne,
dostarczanie doraźnego zaopatrzenia,
doraźna pomoc w celu przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami,
doraźne przywrócenie działanie niezbędnych służb użyteczności publicznej,
doraźne grzebanie zmarłych,
pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych do przetrwania,
dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne do wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.
Międzynarodowym znakiem graficznym obrony cywilnej jest niebieski trójkąt na pomarańczowym tle, nie dotykający wierzchołkami skraju tła – rys nr 1. W Polsce nie stosuje się obramówki.
Na mocy prawa międzynarodowego mienie oznaczone tym znakiem (w Polsce są to np. pojazdy Państwowej Straży Pożarnej) nie może zostać skonfiskowane przez obce wojska, a ludzie w nim przebywający lub obsługujący je podlegają całkowitej ochronie.
Prawo międzynarodowe nie reguluje kształtu tła znaku obrony cywilnej, w związku z czym można spotkać także niebieski trójką t na pomarańczowym prostokątnym tle.
Rys. nr 1
Używane pojęcia i określenia związane z obroną cywilną:
ochrona ludności to termin, który oznacza zarówno działania administracji publicznej jak i czynności indywidualne zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa życia i zdrowia osób oraz ich mienia.
celami ochrony ludności są również: utrzymanie sprzyjających warunków środowiskowych, pomoc socjalna i psychologiczna poszkodowanym, ich ochrona prawna oraz edukacja w kwestiach zachowania się podczas katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych oraz bezpośrednio po nich.
Głównymi przyczynami powstania obrony cywilnej na świecie były ataki przy użyciu broni chemicznej oraz zmasowane bombardowania większych miast podczas I wojny światowej, które uświadomiły społeczeństwu, że skutki działań wojennych są odczuwane nie tylko przez regularne armie, a także przez ludność cywilną.
Zadania obrony cywilnej można ogólni podzielić na zadania realizowane w czasie pokoju oraz w czasie wojny.
Obowiązki obywateli w zakresie obrony cywilnej polegają na odbywaniu służby w obronie cywilnej oraz uczestniczeniu w zajęciach edukacji dla bezpieczeństwa i szkoleniach w zakresie powszechnej samoobrony ludności, a także wykonywaniu innych zadań przewidzianych w ustawie.
Obecnie funkcjonowanie obrony cywilnej w Polsce reguluje ustawa o powszechnym obowiązku obrony.
Opracowano na podstawie „Świat pod lupą” – Epodręczniki.pl
